Prama Dağı’nın Dev Heykelleri, Sardinya

Prama Dağı’nın dev heykelleri, MÖ 18. yüzyıldan itibaren Sardinya’da yaşayan Nuraghe kültürü tarafından kumtaşından oyumuş 2 ila 2,5 metre yüksekliğinde heykellerdir. Bunların devasa boyutunun yanı sıra en belirgin özelliklerinden biri de eş merkezli iki diskten oluşan gözleridir.

Sardinya adasında Sinis yarımadasının merkezinde, Oristano bölgesindeki Cabras kasabası yakınlarında, Mari Ermi’nin yanardöner beyaz ve pembe kuvars plajı ile Cabras gölünün doğal vahası arasında yer alan Prama tepesinin yamaçlarında yer alan nekropolü korumak için bir zamanlar heykeller sıralanmıştı.

Nekropol, büyük ölçüde, ölülerin oturur veya diz çökmüş halde gömüldüğü, levhalarla kaplı kuyu mezarlarından oluşur. Nekropol civarında yapılan kazılarda Tunç Çağı sonu ila Demir Çağı başlangıcı arasında inşa edildiği sanılan Nuraghe adlı antik megalitik yapılar ve boyları 2 ila 2,5 metre arasında değişen yerel kumtaşına oyulmuş heykeller günümüze ulaşmayı başarmıştır. 20. yüzyılda Akdeniz’indeki en önemli arkeolojik keşiflerden birisi olan heykellerin bulunması 1974 yılında bir tarlanın sürülmesi sırasında tesadüfen gerçekleşmişti. MÖ 8. Yüzyıla veya daha öncesine tarihlenen mezar alanında 1975 ve 1979 yılları arasında 5.178 heykel parçası bulunmuştu. Li Punti’nin (Sassari) Restorasyon ve Koruma Merkezi’nde sabırla yeniden bir araya getirilen kafa parçaları, büstler, kollar, bacaklar ve kalkanlar, yaklaşık 2 metre yüksekliğinde 26 heykelin yeniden form kazanmasını sağlamıştır. 2014 yılında kazılara yeniden başlandığında, daha büyük ve farklı ikonografiye sahip nuraghi modellerinin diğer parçaları ve iki heykel daha bulunmuştur. Heykeller zırhlarını, kalkanlarını ve kılıçlarını, ok ve yaylarını sergileyen yetenekli ve cesur genç erkekleri temsil etmektedir. Savaşçılar kısa bir tunik giyerken ve başlarına boynuzlu bir miğfer takarak kendilerini dairesel bir kalkanla korumaktaydı. Kocaman bir burun, belirgin kaşlar ile güç ve büyüyü sembolize eden iki eş merkezli daireden oluşan büyük gözleriyle bu heykeller Nuraghe çağının askeri ve dini değerlerini ete kemiğe büründüren kutsal figürlerdi.

Güçlü bir savaşçı aristokrasi olan Sinis’in Nuraghe toplumunda baskın bir kabile grubuna ayrılmış cenaze alanında bulunan 5 bini aşkın parçanın yanı sıra 28 heykel (16 boksör, 6 okçu ve 6 savaşçı heykeli) yeniden birleştirilirken, yarısı tek kuleli 16 nuraghe modeli yeniden inşa edilmişti.  Cagliari Ulusal Arkeoloji Müzesi ve Cucciuru ‘e bölgesinden Cabrara tanıklıklarına ev sahipliği yapan Cabras’taki Giovanni Marongiu şehir müzesinde nuraghe dönemi buluntularını görebilirsiniz. Arkeolog Giovanni Lilliu’nun heykellere verdiği isim olan Kolossoi’nin tarihi, farklı hipotezlere bağlı olarak MÖ 11. ve 8. yüzyıllar arasında değişmektedir. Bu tarih diğer arkeologlar tarafından daha da doğrulanırsa, Sardinya adasındaki Prama Dağı’nın Dev Heykelleri Antik Mısır heykellerinden sonra ancak Antik Yunanistan’ın kouroi heykellerinden önce, Akdeniz bölgesinin en eski antropomorfik heykelleri olacaklardır.